پر تب و تاب: پر اُفت و خیز
|
مینمایانند: نشان میدهند
|
بیهیاهو: بیسر و صدا
|
اصلاح: نیکو ساختن، بهبودی
|
افزون بر: اضافه بر، بعلاوه
|
نقد: برشمردن ضعف و قوّت کسی یا چیزی.
|
آینه، چون نقشِ تو بنمود راست خود شکن، آیینه شکستن خطاست (نظامی)
اگر آینه به راستی زشت و زیبای چهرهات را به تو نشان داد، به جای شکستن آینه، در صدد اصلاح خود باش.
|
***
جوانی گَهِ کار و شایستگی گهِ خود پسندیّ و پندار نیست
گهِ: زمانِ، گاهِ. پندار: وهم، گمان، خیال
جوانی زمان کار و نشان دادن شایستگیها و توانمندیهاست؛ نه زمان خود ستایی و خیالات بیاساس.
|
چو بفروختی، از که خواهی خرید متاعِ جوانی به بازار نیست
خریدو فروخت: آرایهی تضاد متاع: کالا، جنس متاعِ جوانی: مضاف و مضافٌالیه(اضافهی تشبیهی)
|
غنیمت شمر، جز حقیقت مجوی که باریاست فرصت، دگر بار نیست
غنیمت: مالی که رایگان به دست آید، اموالی که از دشمن شکست خورده به دست آید.
غنیمت شُمر: ارزشمند بدان، بها بده. حقیقت: راستی، درستی. باریاست: برای یک دفعه است.
روزگارِ جوانی را ارزشمند بدان، و به دنبال راستی و درستی باش؛ زیرا این فرصت تنها یک بار به تو داده شده و دوباره آن را نخواهی داشت.
|
مپیچ از رهِ راست بر راهِ کج چو در هست، حاجت به دیوار نیست
آرایهی تضاد در« راست و کج» « در و دیوار» آرایهی تناسب دارند. مپیچ: منحرف نشو.
از راهِ راست به راهِ نادرست منحرف نشو، وقتی میتوانی از در وارد شوی، چه نیازی به بالا رفتن از دیوار است؟
|
زِ آزادگان بردباری و سعی بیاموز، آموختن عار نیست
بردباری: صبر و تحمّل، شکیبایی سعی: تلاش و کوشش عار: ننگ، ذلّت، خواری
از انسانهای وارسته و آزاده شکیبایی و صبوری بیاموز؛ که یادگیری ننگ و ذلّت و خواری نیست.
|
به چشم بصیرت به خود در نگر تو را تا در آیینه، زنگار نیست
بصیرت: بینایی، تعمّق، عمیق دیدن در نگر: نگاه کن آیینه: استعاره از دل زنگار: آلودگی، رسوب
تا زمانی که دلت از آلودگیها به دور است و زنگار نگرفته؛ در احوال خود موشکافانه و عمیق نگاه کن.
|
همی دانه و خوشه، خروار شد زِ آغاز، هر خوشه خروار نیست
خوشه و خروار: آرایهی تکرار همی شد: به تدریج و آهسته آهسته تبدیل شد.
دانه و خوشهی گندم، به مرورِ زمان به خروار و خرمن تبدیل میشود؛ و هیچ خوشهی گندمی از ابتدا خرمن نبود.
|
همه کارِ ایّام، درس است و پند دریغا که شاگرد هشیار نیست
درس و پند و شاگرد: مراعات نظیر دریغا: افسوس، حیف
گذر روزگار سراسر درس و پند است؛ صد حیف که برای درک و دریافت آن به اندازهی کافی هوشیار نیستیم.
|
پروین اعتصامی
|